Nederland mag dan na heel veel tijd weer een kabinet hebben, in Portugal zijn ze even demissionair. Eind vorig jaar viel de regering over de begroting. Iets preciezer, de linkse coalitie van de PS, de socialistische partij, en de radicaal linksere partijen Bloco de Esquerda en de communistische PCP werd door de twee laatstgenoemden, met steun van de midden- en partijen ter rechterzijde, opgeblazen. Vooral over de verhoging van de salarissen, met name het minimumloon wat hier met 600 euro bijzonder laag is.
En dus zijn er op 30 januari nieuwe verkiezingen. Gisteren werden de campagnes officieel afgetrapt, hetgeen betekent dat elke Portugese nieuwszender nu urenlang politiek nieuws brengt, elke campagnescheet wordt opgeblazen. Bloco de Esquerda was gisteren bijvoorbeeld op de weekmarkt in vlakbij gelegen Fundao, een item van zeven minuten… Wel leukev plaatjes van de markt, dat wel.
Sinds de val van Salazar en het einde van een decennialange dictatuur op 25 april 1974 (De Anjerrevolutie) is Portugal overwegend links. De Partido socialista, de Partido Comunista Portugues, Bloco de Esquerda, ze zijn allemaal ter linkerzijde. Opvallende, de Partido Social Democrata, wat klinkt als PvdA, geldt hier als centrumrechts. De PS en de PSD zijn verreweg de twee grootste partijen. Maar niet zo groot dat één partij een meerderheid in het parlement heeft hier (wat maar liefst uit 208 volksvertegenwoordigers bestaat, iets waar veel Portugezen minder blij mee zijn). In de afgelopen regeerperiode had de PS 108 zetels, de naaste rivaal PSD 79. Bloco de Esquerda had er 19, en de PCP 10.
Net als elders in Europa kent Portugal ook de opkomst van kleinere partijen, zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde. De nationale Partij voor de dieren (PAN, Pessoas–Animais–Natureza) is een slagje extremer dan de club van Esther Ouwehand, en alhoewel ze officieel niet links zijn, hangen ze wel overwegend linkse standpunten aan. Bovendien zijn ze er op uit om twee zeer geliefde Portugese tradities te stoppen, het stierenvechten en de jacht. Hetgeen ze zeker op het platteland niet erg geliefd maakt. “Os Verdes” zijn de Portugese groenen, en ja, ook die staan links in het spectrum. Livre zijn de ecosocialisten, en erg pro-Europa. Inderdaad, links georienteerd.
De PSD zit dus in het centrum, samen met Juntos pelo Povo, Nós, Cidadãos!, de laatste twee stellen qua afgevaardigden overigens vrijwel niets voor.
Aan de rechterkant zijn de partijen nu nog vrij klein, maar vooral Chega (hetgeen staat voor “Genoeg”) is in opkomst, de peilingen voor de 31e spreken van 5-9% van de stemmen. Chega is anti-Europa, tegen multiculturalisme en tegen immigratie. De PVV van Portugal zeg maar. Nu kent Portugal amper Marrokanen, de voornaamste “vreemdelingen” hier komen uit India en Nepal. Omdat Portugal zelf een land is waar veel mensen zijn geemigreerd dan wel in het buitenland werken, is er hier minder “vreemdelingenhaat” als in bijvoorbeeld Nederland. Overigens, ook minder vreemdelingen die zich traditioneel kleden. Hoofddoekjes, djellabah’s, je ziet ze hier hooguit incidenteel in de grote steden. Zelfs mensen met een donkere huidskleur zijn buiten de steden redelijk zeldzaam. Maar, de groep waar vooral Chega de meeste problemen mee heeft, zijn de zigeuners. En toegegeven, die zijn hier wel veel, en hebben qua criminaliteit een reputatie die vergelijkbaar is met de Marokkanen in Nederland. Nu nog 1 zetel, maar dat kunnen er dus meer worden. Naast Chega zijn er de liberalen, Iniciative Liberal, (1 zetel), en de Volkspartij voor de Monarchie, die de monarchie wil herstellen. In Portugal werd de laatste koning, Emmanuel, in 1910 afgezet, toen werd het land een republiek.
Er zijn nog wat meer partijen, maar of die de verkiezingen overleven met een echte afgevaardigde moet nog worden afgewacht, de kans is klein.
Polls zeggen weinig, maar de regerende PS staat voor in de peilingen, en vergroot zijn afstand tot concurrent PSD (ca. 38% versus 27%). Alleen, de PS wil niet langer met PCP en Bloco in één regering zitten na de messsteek van oktober. Costa, de premier, lijkt daarom aansluiting te zoeken bij de PAN, de Partij voor de Dieren hier dus. Iets wat overigens nog niet de ongeveer benodigde 42% (hetgeen een stabiele regering betekent hier) zij halen, de PAN zou op ca. 2,8% van de stemmen uitkomen. Desondanks, een regering van centrumrechtse signatuur lijkt helemaal onmogelijk. Opvallend is dat de bevolking wel graag de “oude coalitie” ziet terugkomen.
Alhoewel de uitkomst natuurlijk ook ons aangaat (een verlaging van de immens hoge BTW van 23% hier zou prettig zijn, nu lijken de partijen alleen een verlaging te willen van de BTW in restaurants, om COVID-ellende te verlichten- van 13 naar 6%). Met name oppositiepartij PSD wil belastingen verlagen (o.a. de inkomstenbelasting en de belasting voor bedrijven). De PS mikt meer op verdere decentralisatie en meer kansen voor de regio’s. Desondanks, de kans dat de komende verkiezingen een totale verandering in de Portugese politiek betekenen, is uitermate klein. Buitenlanders, ook al wonen ze hier officieel, mogen overigens niet stemmen, alleen voor de gemeenteraden.
