Op ongeveer een kwartiertje rijden van ons huis ligt een flink stuwmeer. Zeker nioet het grootste van Portugal, maar ach, met een oppervlakte van 6,34 km² en een totale capaciteit van 37,2 miljoen m³ zijn het toch aardig wat litertjes water.
Het stuwmeer, achter de Marateca- dam of Santa Águeda-dam is in 1982 ontworpen en in 1991 in gebruik genomen. Geen oud stuwmeer dus, maar zelfs nog vrij recent. Het meer wordt gevoed door de rivier de Ocreza, een zijrivier van de rivier de Taag. Het stroomgebied van het stuwmeer van Santa Águeda omvat de parochies Lardosa, Soalheira, Louriçal do Campo en Póvoa de Rio de Moinhos en, gedeeltelijk, de parochies Ninho do Açor, Sobral do Campo en São Vicente da Beira.
Het meer is destijds aangelegd omdat de hoofdstad van dit district, Castelo Branco (ca. 55.000 inwoners) water nodig had, drinkwater, waswater en meer. Niet voor de landbouw dus, en niet voor het opwekken van stroom of andere energie. Gewoon een enorm waterreservoir. Dat was destijds ook wel nodig, in de zomer was er voor de inwoners van /Castelo Branco soms alleen in de ochtend water uit de kraan.
Het is dan ook een dijkdam. Met een hoogte van 25 m boven de fundering (24 m boven het natuurlijke terrein) en een lengte van 1054 m (bij een breedte van 7,6 m). Geen bijzonder spectaculaire dam, maar aardig om te zien. Bovendien heeft het stuwmeer op diverse plekjes een soort van strandjes die vrij bereikbaar zijn, iets wat in Portugal lang niet altijd zo is, veel (stuw)meren grenzen aan privéterrein en zijn daardoor voor waterliefhebbers en vissers slecht te bereiken. Dit stuwmeer niet, en wie -liefst niet in het weekeinde, Portugezen houden ook van water- wil wandelen of zelfs zwemmen, kan er makkelijk terecht. Veel meer watersport hebben wij er niet gezien, maar goed, het was januari en niet echt aangenaam om in het toch behoorlijk koude water te zwemmen dan.
Het mooiste van het meer -alhoewel wij dat niet gezien hebben- is wat er niet te zien is. Naarmate het water bij de aanleg steeg, verdwenen verschillende gebouwen en archeologische vindplaatsen. Dit was het geval met de primitieve kapel van Santa Águeda, een kapel van enkele eeuwen oud die de naam aan de dam gaf. (In plaats daarvan werd naast de muur een nieuwe kapel gebouwd om deze christelijke martelaar te blijven aanbidden en de jaarlijkse bedevaart van 10 juni te vieren).
Ook het ten onder gaan vaneen Romeinse brug (of eentje uit de Middeleeuwen, daar is men niet over uit) die over de Ocreza ging, was het onderwerp van een verhit debat in die tijd, en er waren zelfs mensen die de brug wilden verplaatsen. Dat is niet gebeurd, en het water stroomt nu zowel onder als over de brug.
En toen de graaf- en bouwmachines aan de gang gingen werd er zelfs een Romeinse villa blootgelegd, althans, de fundamenten daarvan. Heel kort konden archeologen er een kijkje nemen en alles zoveel mogelijk documenteren. Er werden potscherven gevonden, een speer, een hamer, en nog wat kleinere zaken. Vermoedelijk ging het om een gebouw waarin landbouwactiviteiten werden uitgevoerd, veel tekenen van permanente bewoning werden niet gevonden. Al denken veel mensen dat het “huis” al onder water stond toen het landbouwgebied gevonden werd.
Enerzijds jammer van het verdwijnen van deze archeologische zaken, anderzijds, het meer zorgde naast een genoegen voor zwemmers en vissers, en water voor de dorstigen in Castelo Branco, ook voor een toename van het dieren- en plantenleven. Immers, water geeft leven. Vooral veel vogelsoorten komen er graag, zoals de wilde eend, fuut, witwangaalscholver,kleine zilverreiger, grote witte zilverreiger , zilverreiger, waterhoen, golvende wulp, wulp, donkervleugelmeeuw, maar ook grote landvogels zoals de lamantijn, witte ooievaar, dwergarend, kievit, langvleugelige koekoek, bijeneter en hop. Aldus een lokale vogelsite, want ik herken hooguit de eend en de ooievaar.
Er wordt inmiddels ook gesproken om het meer te gebruiken als irrigatiewater, iets waar niet iedereen blij mee is. Er is hier weliswaar water genoeg (Castelo Branco verbruikt jaarlijks 6,5 miljoen kubieke meter, het meer heeft dik 34 miljoen kubieke meter), maar toch. Anderzijds, Portugal, zelfs hier, is droog. In januari viel er hier welgeteld 0 millimeter regen. De grens tussen gemiddeld droog en zeer droog loopt vrijwel door onze tuin. Dus elk beetje water telt hier.
Hoe dan ook, wie hier in de buurt komt moet zeker bij het stuwmeer gaan kijken. De omgeving is prachtig, en op warme dagen is het hier vast lekker zwemmen.
